Հայաստանը հերթական անգամ տուժեց քաղաքական էլիտա չունենալու պատճառով. Լևոն Շիրինյան

Analitik-am-ը ներքաղաքական անցուդարձի մասին զրուցել է քաղաքագետ Լևոն Շիրինյանի հետ:

 

 

Ստորև ներկայացնում ենք հարցազրույցը.

 

 

- Պարոն Շիրինյան, ի՞նչ եք կարծում, Հայաստանը կկարողանա՞ դառնալ իրապես հավասար գործընկեր ԵՏՄ անդամ երկրներին:

 

- Այո՛, բայց երկու պայման կա. եթե այսօրվանից հանձնախմբեր ուղարկվեն Ռուսաստան, Բելառուս և Ղազախստան, ուսումնասիրեն տեղն ու վիճակը և դրանց պահանջարկը: Ոչ թե պոմիդոր արտահանելու, լիմոն տանել-բերելու, այլ արդյունաբերական վերակառուցման համար: Պետք է հասկանալ` իրենք գիտական ի՞նչ պահանջարկ ունեն, որոնք հեռանկարային են, ոչ թե մեկ շաբաթվա կամ տասը օրվա համար: Նրանց հետ համագործակցելիս եթե այս ամենը հաշվի առնվի` Հայաստանի կյանքը շատ արագ կփոխվի դեպի լավը: Ես մի բանում համոզված եմ, այո՜, անպայման Հայաստանը գիտարտադրական միավոր կարող է դառնալ, եթե կրթական որակը կարգի բերվի, քանի որ այստեղ շատ պրոբլեմներ կան : Մենք ուրիշ ռեսուրս չունենք բացի մարդկայինը, և աշխարհագրական դիրքն է, որը Ռուսաստանին պարտավորեցնում է մեզ զինել: Այդ դիրքն էլ չլիներ` չէր զինելու. Առաջին` շատ արագ պետք է ստեղծել վերակառուցման ճանապարհային քարտեզ, երկրորդ` վերականգնել երկրի հեղինակությունը: Երկրի ղեկավարությունը զրկված է հեղինակությունից. Հիմա ուզում ես շոկոլադ դարձիր, նախագահից սկսած բոլոր մյուս պաշտոնյաներից վերջացրած, միևնույն է, այլևս հարգանք չես կարող վայելել: Այսպես երկիրը չի կարող վերականգնվել:

 

- Շատ քաղաքագետներ, այսօր, միայն խոսում են ԵՏՄ անդամակցության միայն դրական կողմերի մասին: Ի՞նչ կասեք բացասականի մասին, կունենա՞նք կորուստներ:

 

- Եթե իմ ասած տարբերակը չիրականացվի, պարզ է՝ մենք վասալ ենք: Նույնիսկ, այդ դեպքում, իմաստ չունի մանր-մունր բաներ հաշվել: Անշուշտ, կորուստներն անխուսափելի են: Եթե չկարողացան մասնակցել այդ պրոցեսին և ստանալ գերշահույթ, անպայման կորուստներ կլինեն. կլինենք վասալ, իսկ ռուսները սիրում են վասալների: Եթե այս մեծ շրջադարձի դիմակը հանում ես, մնում է ժողովուրդը` աղքատ և հուսալքված: Այս ժողովուրդը պետք է բարոյապես ուժեղ լինի , մանավանդ՝ աղքատները: Պետք է գործել այս տրամաբանությամբ, հակառակ դեպքում լավ բան չի սպասվում:

 

- Մոտենում է ցեղասպանության 100-ամյակը: Որոնք են այն կարևորագույն քայլերը, որոնք պետք է իրականացնի Հայաստանի Հանրապետությունը:

 

- Պետազդեցությունը պետք է բարձրացվի: Քարոզչությունը պետք է մեծացվի, բայց դա պետք է արվի ոչ թե մեզ համար, այլ թուրքերի: Ամենակարևորը` պրոպագանդայի չպիտի վերածել այդ ամենը, թե, ասենք, այս պաշտոնյան կամ նախարարը այսինչ գործն են անում: Ինչ որ արվի` չպետք է արվի սեփական անձը գովազդելու նպատակով, այլ պետք է տեղափոխվի իրավական-քաղաքական հարթության մեջ: Ես այն համոզմունքին եմ, որ ապրիլի 24-ին ոչինչ էլ չի լինելու: Մեր ուժը ի՞նչ է, որ կարողանանք պարտադրել, եթե հանկարծ դասավորությունը Թուրքիայի շուրջ աշխարհում չփոխվի:Դրա համար, ինչպես ասում են, ուղենիշերը հարկավոր է ճիշտ գտնել և տարվեն իրավական-քաղաքական զարգացման իմ նշած ճանապարհները` հետագայի համար պլատֆորմեր ունենալու համար: Եթե չեղավ Ամերիկայի, Ռուսաստանի թշնամանքը Թուրքիայի նկատմամբ, եթե չեղան պետական այդ հարցի շուրջ բորբոքումները, ոչինչ չի փոխվի, մենք այդ հարցը չենք կարող միայնակ լուծել: Կարծում եք, մենք դա կարո՞ղ ենք. Հակառակը` բարոյալքված մարդիկ կարտագաղթեն: Նրանք ինչի՞ են ի վիճակի… Իսկ աշխատել պետք է անշուշտ այդ ուղղությամբ` գոնե բարոյահոգեբանական մթնոլորտ ապահովելու համար:

 

 

- Պարոն Շիրինյան, Ձեր գնահատմամբ, Հայաստանում քաղաքական-հասարակական դաշտն ի՞նչ վիճակում է:

- Լղոզված: Ես մի քիչ վախենում եմ, բայց պիտի ասեմ` գրոտեսկի են վերածել ընդդիմության գործունեությունը: Ակնհայտ է՝ ընդդիմության մի մասը պատրատվում է խորհրդարանական ընտրությունների: Դա էլ է նորմալ, բայց պետք է գոնե խոստումներ չտային, ասեին` գնում ենք խորհրդարանական ընտրությունների. իշխանափոխություն և այլն` չպետք է շահարկվեին:

 

- Ի՞նչ է պետք այսօր հեղափոխություն անելու համար:

 

- Հայաստանում չի կարող լինել նման բան: Հեղափոխություն կարող է անել մի ժողովուրդ, որը ունի կուսակցություն: Հայաստանը չունի այնպիսի կուսակցություն, որը կվերցնի բոլոր պատասխանատվությունն իր վրա: Կուսակցությունը պետք է նաև բարոյական ուժ ունենա, ոչ թե միայն նյութական ռեսուրսներ: Բացառված է: Հայաստանում «բունտ» կարող է լինել` ժողովուրդը զայրանա, դուրս գա, ջարդի, փշրի, բայց հեղափոխություն, որը պետք է իրականացվի ավանգարդ, առաջամարտիկ կուսակցություների կողմից, չկա:

 

- Մեր օրերում ամեն բան իրար է խառնվել: Ի՞նչ եք կարծում, որտե՞ղ ի՞նչ բաց թողեցինք, և ի՞նչ պետք է լիներ, որ հիմա չկա:

 

- Արդյունաբերությունը փոշիացվեց, արևմուտքից հրահանգ տրվեց, որ Հայաստանը պետք է լինի տուրիզմի երկիր` որտեղ նույնիսկ հյուրանոցի տարածք էլ չկար: Մարդիկ չգտեին ինչ բան է դա:Դա ավերեց ամեն ինչ: ԽՍՀՄ-ը փլուզվեց և արդյունաբերությունը քանդվեց. Այդ բոլորը ճիշտ է, բայց դրանց արդյունքում ռեսուրսները կոնսերվացվեցին: Գործարանները պետք է փակվեին էլ, բացվեին էլ, թեկուզ կհնանային աշխարհի մասշտաբով, բայց այդ հնացածը մեզ համար շատ նոր էր և անհրաժեշտ էր: Հայաստանը հերթական անգամ տուժեց քաղաքական էլիտա չունենալու պատճառով: Արաբները, երբ Նախիջևանում այրեցին հայ ազնվականներին, դրանից հետո մեր գործերը գնացին անընդհատ դեպի ավելի վատը: Երկիրը, եթե ազնվականություն չունի, ի՞նչ երկիր է: Էլիտա չունի, ի՞նչ երկիր է: Երկիրը մշտական թալանի է ենթարկվել, իսկ ազնվական էլիտայի դեպքում, այլ կլիներ, կդատվեին թալանողները:

 

- Կարո՞ղ եք կանխատեսել Հայաստանի արդյունաբերական գիգանտներից մեկի` «Նաիրիտի» ճակատագիրը:

 

- Փոշիանալու է գնա. Ռուսները դրա պատվերը նույնիսկ չեն էլ վերցնելու: Ինչ-որ բան կմնա, բայց լեգետիմություն որ չկա, դրա համար ոչ ոք չի համարձակվի այն վերցնել, առանձին գործարաններ սարքել: Ինչ որ հիմա հնարավոր է փրկել պետական հիմնարկներից, ոչ մասնավոր, պետք է փրկել: Բայց, նույնիսկ եթե ուզենան ինչ-որ լավ բան անել` ոչ ոք չի հավատալու, ասելու են` գողանալու են: Մեզ պետք են «Նաիրիտի» նման գործարաններ. Ունեինք, ի՞նչ եղավ: Հնարավորության դեպքում էլ հո չե՞նք կարող Հայաստանի բոլոր տարածքներում «Նաիրիտ» կառուցել: Եվ հետո, Հայաստանի ինչի՞ն է պետք կաուչուկի գործարանը. Դու պետք է ունենաս այն գործարանները, որոնց արտադրության պահանջարկը կա քո երկրում և այն սպառվում է: Ուստի, արդյունաբերական պոտենցիալը գիտության հետ պետք է վերականգնվի, գոնե չափի մեջ, որպեսզի մենք կարողանանք մեր ունեցածի տերը լինել:

 

 

Հասմիկ Մովսիսյան